Dubai Çikolatası Fenomeni odaklı bir sorgulama
Bir Yiyecek Neden Sosyal Medyada Viral Olur ve Küresel Tedarik Zincirlerini Nasıl Sarsar?
işte Dubai Çikolatası Örneğiyle Yiyeceklerin Viral Olma Kodları ve Gıda Trendlerinde Yapay Zekânın Rolü:
Dubai Çikolatası, fıstık ve kadayıf dolgusuyla bu yıl sosyal medyada patlama yaparak küresel bir sansasyona dönüştü ve fıstık fiyatlarını dahi etkiledi. Peki, bir çikolata, dondurma veya kahve neden böylesine hızla yayılarak bir trend haline gelir? Deneysel Psikoloji Profesörü Charles Spence, yiyeceklerin viral olma mekanizmalarını; görsel çekicilik, dokusal zıtlık, egzotizm arayışı ve Yapay Zekâ'nın (YZ) trendleri tespit etme gücü üzerinden inceliyor.
Yiyecekler Neden ve Nasıl Viral Oluyor?
,Dünya Gıda Günü, tüm dünyada açlık ve yetersiz beslenmeye dikkat çekmek ve gıda güvenli bir geleceği savunmak için düzenlenen uluslararası bir etkinlik. Ancak siyasi istikrarsızlık ve iklim olayları nedeniyle gıda tedarik zincirleri giderek hassaslaşıyor ve sosyal medyada viral olan bir ürün veya tarif bu zincirleri kopma noktasına getirebiliyor. Deneysel Psikoloji Profesörü Charles Spence ve Carlos Velasco'nun (BI Norveç İşletme Okulu) kaleme aldığı ‘Digital Dining: New Innovations in Food and Technology’ (Dijital Yemek: Gıda ve Teknolojide Yeni İnovasyonlar) kitabı, dijital platformların gıda trendlerini nasıl belirlediğini ve Dubai Çikolatası gibi fenomenlerin arkasındaki mekanizmaları ortaya koyuyor.
Eğer bu yıl fıstık fiyatlarının neden arttığını merak ediyorsanız, suçun büyük bir kısmını Dubai Çikolatası alıyor. İçinde fıstık ve tel tel kadayıf (veya filo hamuru) karışımı bulunan bu lezzet, bir sosyal medya fenomeninin onu yerken kendini kaydetmesiyle uluslararası bir sansasyona dönüştü. Aylar içinde, süpermarketler kendi versiyonlarını piyasaya sürmek için bir yarışa girdi ve "Dubai çikolatası aromalı" ürünler; dondurmadan kurabiyeye, donuttan kahveye kadar her yerde karşımıza çıktı. Bu durum, sosyal medyadaki gıda trendlerinin sadece birer "milenyum hevesi" olarak geçiştirilemeyeceğini, küresel tedarik zincirlerini ve tarım sektörlerini sarsabilecek güçlü kuvvetler olduğunu gösteriyor
Fenomen Olmanın Formülü: Görsellik ve Doku
Peki, Dubai Çikolatası'nı ekranda bu kadar başarılı yapan neydi? Öncelikle, güçlü bir görsel zıtlık söz konusuydu: kahverengi çikolataya karşı parlak, canlı fıstık yeşili. Görsel olarak ilgi çekici nesnelere çekilme eğilimimiz olduğu için (tıpkı belirgin turuncu rengiyle Aperol Spritz gibi), bu kontrast fotoğraflarda öne çıktı ve dikkatimizi çekti. Görsel çekiciliğin önemi, diğer gıda trendlerinin de temelini oluşturuyor: "gastroporn" olarak adlandırılan güzel sunumlar, tuhaf servis tabakları (tuğlalardan şapkalara kadar) ve simetrik kahvaltılar.
Araştırmalar, beynimizin enerji yoğun yiyeceklerin görüntüsünü heyecan verici bulmaya programlı olduğunu gösteriyor; bu, atalarımızdan kalan evrimsel bir özellik. Bu durum, görsel uyarımla yüksek kaloriyi birleştiren gökkuşağı veya tek boynuzlu at temalı pastaların artan popülaritesini de açıklıyor.
Dubai Çikolatası'nın bir diğer anahtarı ise, kremsi çikolataya karşı çıtır çıtır dolgunun yarattığı güçlü dokusal zıtlık. Sosyal medyada yiyecek göstermenin temel sorunu, izleyicinin tadını alamamasıdır. Bu durum, sosyal medyada gösterilen ürünlerde, izleyicide yüz reaksiyonu (ve bazen aşırıya kaçan) yaratan giderek daha aşırı dokulara ve lezzetlere (örneğin aşırı acı veya ekşi) yol açtı. Hatta bazıları, görünüş ve zıtlığa odaklanmanın keyifli bir tatma deneyiminin aleyhine olup olmadığını sorgulamaya başladı.
Dubai Çikolatasının tadına bakanlar bir de zararlarına baksınlarSosyal medyanın gazına gelip Dubai Çikolatası müptelası olanlar akabinde diyetisyen arıyor çünkü 100 gramında 530 kaloriye yakın enerji , 48 gram şeker, 35 gram yağ barındırıyor.
Arabuluşçuluk ve Yapay Zekâ'nın Gücü
Profesör Charles Spence'e göre, Dubai Çikolatası'nın cazibesinin bir diğer anahtarı da egzotizmi ve birçok kültürün alışılagelmiş çevresinin tamamen dışından gelmesiydi. Günümüzde insanlar, kendilerini bir "gıda kaşifi" olarak lanse ederek ve çevrelerini yeni çıkan bir yiyecekten ilk haberdar eden kişi olarak göstererek "sosyal itibar" kazanabileceklerini hissediyorlar. Örneğin, Bubble Tea (Boba) 1980'lerde Tayvan'da ortaya çıktı, ancak son yıllarda büyük ölçüde sosyal medya fenomenleri tarafından "keşfedilmesi" ve paylaşılması sayesinde küresel bir çekicilik kazandı.
Markaların ve gıda şirketlerinin Dubai Çikolatası ürünlerini piyasaya sürme hızı, sosyal medyanın ortaya çıkan trendleri "dinlemek" için ne kadar etkili kullanıldığını gösteriyor. Günümüzde Yapay Zekâ (YZ) ile desteklenen bu süreç, hızla ilerliyor. Bu kadar çok insanın yiyecek fotoğrafı paylaşıp yorum yapması, şirketlerin on yıllar önce hayal bile edemeyeceği gerçek zamanlı pazar verilerinin bir altın madeni haline geldi.
Ancak bir gün roller tersine dönecek mi?
YZ trendleri yakalamak yerine, gıda sektörünü şekillendiren YZ tasarımı yiyecekler mi olacak?
Bazı markalar şimdiden Coca Cola ve MUJI'nin patates bazlı atıştırmalıkları dahil olmak üzere "YZ destekli" ürünler piyasaya sürdü. Ancak bunlar büyük olasılıkla birer gösteri (gimmick) olarak kalacak. Henüz dijital koku veya tat gibi bir şey olmadığı için, YZ lezzetleri eşleştirme konusunda bir insanla boy ölçüşemez. YZ'nin daha faydalı olduğu yer, gerçek bir şefin nasıl yapılacağını bulabileceği yeni yiyecek konseptleri üretmektir; adeta fikirleri test eden bir ikinci beyin (veya ağız) gibi.
Şüphesiz, Dubai Çikolatası çılgınlığı sonunda dinecektir, ya da (daha muhtemel olarak) çevrimiçi ortamda patlayacak bir sonraki yiyecek fikri onun yerini alacaktır. Bundan sonra ne gelirse gelsin, gıda markalarının ve süpermarketlerin yakından takip edeceğinden ve sonuçların yakınınızdaki bir dükkanın raflarına ulaşacağından emin olabilirsiniz.
Kaynak: Oxford Üniversitesi
Miktarı abartılmazsa çikolata sağlığa çok yararlıSabri Ülker Vakfı'nın açıklamasına göre çikolatanın sadece mutlulukla değil sağlıkla da ilgisi var
Yorumlar